نهی خدای متعال و پیامبر اکرم (ص) از اطاعت مطلقه از علمای دینی و حاکمان

دیدارنیوز _ رحمت‌اله بیگدلی: رسول خدا (ص) با یک پیش‌بینی عجیب درباره آینده امت اسلام برای جلوگیری از وقوع مسلمانان در انحرافات امت‌های پیشین فرمود:

«هر چه در میان بنی‌اسرائیل اتفاق افتاد عیناً در این امت پیش خواهد آمد ... حتی اگر در امت‌های پیش از شما کسى در سوراخ سوسمارى داخل شده باشد شما نیز داخل مى‌شوید.»

و در روایت رَزین از قول حضرت آمده است:

«عیناً همانند کارهاى آنان بدون هیچ تفاوت، حتّى اگر در میان آنان کسى با مادرش جمع شده باشد در میان شما هم خواهد بود، پس من نمى‌دانم آیا گوساله را هم مى‌پرستید یا نه؟!»

خدای متعال در آیه ۳۴ سوره توبه منشأ فساد و انحراف در امت یهود و مسیحیت را گرایش علمای یهود و نصاری به دنیا و حرام‌خواری آنان معرفی کرده و فرموده است:

«اى کسانى که ایمان آورده‏‌اید بسیارى از احبار (علمای یهود) و راهبان (علمای مسیحی) اموال مردم را به‌ناروا مى‌خورند و [آنان را]از راه خدا باز مى‌دارند.»

طبق این آیه شریفه، روحانیون یهودی و مسیحی با خوردن به‌ناحقِ مال مردم و سد راه خدا شدن موجب بروز فساد در این دو امت شدند.

خدای متعال در آیه ۳۱ سوره توبه یهودیان و مسیحیان را شدیدا سرزنش می‌کند که چرا نه تنها در برابر انحرافات علمای خود نمی‌ایستند، بلکه از آنان در این انحرافات تبعیت می‌کنند؟!

خدای متعال این تبعیت را عبادت می‌خواند و می‌فرماید:

«اینان (یهودیان و نصاری) احبار و راهبان خود و مسیح پسر مریم را به‌جاى خدا به عنوان ارباب به الوهیّت گرفتند با آن‌که مأمور نبودند جز این‌که خدای یگانه را بپرستند که هیچ معبودى جز او نیست. منزه است او از آنچه [با وى]شریک مى‌گردانند.»

پس از نزول این آیه، یهود و نصاری نزد پیامبر آمدند و گفتند: «ما آنان را نمی‌پرستیدیم، چرا آیه می‌گوید آنان را ارباب گرفته بودیم و عبادت می‌کردیم؟»

حضرت فرمود: «آیا جز این بود که علمای شما حرام خدا را حلال می‌کردند و شما تبعیت می‌کردید و حلال می‌شمردید و حلال خدا را حرام می‌کردند و شما تبعیت می‌کردید و حرام می‌شمردید؟»

گفتند: «بلى.» حضرت فرمود: «همان عبادتشان بود.»

طبق راهنمایی خدا و رسول گرامی‌اش بر مسلمانان واجب است که همواره اخذ به‌حق کنند. پس اگر علما و رهبران و حاکمانی دچار اشتباه یا انحراف شدند هرگز نباید در اشتباهات و انحرافات از آنان پیروی کنند؛ زیرا اطاعت مطلقه از علما و رهبران و حاکمان تشبه به یهود و نصاری و انحراف از راه خدای متعال و به منزله عبادت آنان است.

بر مسلمانان واجب است که سخنان و اعمال علما و رهبران و حاکمان را با میزان قرآن و سنت بسنجند، پس اگر منطبق با کتاب و سنت صحیح بود اخذ به آن واجب و اگر کتاب یا سنت شاهد بر بطلان آن بود ترک آن واجب است، ولو این‌که گوینده سخن اعظم علما باشد؛ زیرا خدای متعال در آیه ۵۹ سوره نساء فرمود:

«اى کسانى که ایمان آورده‌اید، خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیاى امر خود را [نیز]اطاعت کنید؛ پس اگر در امرى اختلاف نظر یافتید، اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید، آن را به [کتاب]خدا و [سنت]پیامبر عرضه بدارید، این بهتر و نیک‌فرجام‌تر است.»

خدای متعال همچنین در آیه ۱۰ سوره شوری فرمود: «هر چیز که در آن اختلاف کردید، داورى آن را نزد خدا باید برد.»

از همین روست که امام حسین (ع) در خطبه معروف خود در منا در جمع مردم و علمای اسلام با اشاره به فساد‌های روحانیون یهود و سرزنش آنان، از علمای مسلمان و امت اسلام خواست که مانع بروز پدیده اتخاذ روحانیون به عنوان ارباب در جهان اسلام شوند.

حضرت فرمود: «ای مردم، از موعظه الهی نسبت به اولیایش در نکوهش علمای یهود در قرآن عبرت بگیرید که فرمود: "چرا ربانیون و احبار (علمای یهود) از گفتار گناه‌آمیز ستمگران نهی نمی‌کنند؟ " و "کافران از بنی‌اسرائیل لعنت کرده شدند... چه کار بدی می‌کردند."»

امام حسین (ع) در ادامه فرمود:

«خدا آنان را نکوهش کرد؛ زیرا گناه و فساد ستمگران را می‌دیدند، ولی به سبب دو چیز، آنان را باز نمی‌داشتند: اول. میل و رغبت به مال آنان؛ دوم. ترس و خوف از آنان، و حال این‌که خدا می‌فرماید: "از مردم نهراسید و فقط از من خوف داشته باشید."

و فرمود: "مرد و زن مؤمن، بعض آنان، پشتیبان بعض دیگر هستند، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند."»

امام حسین (ع) افزود:

«خدا امر به معروف و نهی از منکر را به‌عنوان وحی از ناحیه خود آغاز کرد؛ زیرا خدا می‌داند که اگر این دو امر انجام گیرد، تمام واجبات به‌پا می‌شود، چه آسان و چه مشکل، و این امر به این دلیل است که امر به معروف و نهی از منکر دعوت است به اسلام، همراه با بازگرداندن حقوق دیگران و مخالفت با ستمگر و تقسیم بیت‌المال و غنیمت‌ها و گرفتن زکات از مکان‌های خود و پرداخت آن به مستحقان.»